Coraz więcej osób zastanawia się co to insulinooporność i jaka jest definicja tego schorzenia. Insulinooporność (IO) jest zaburzeniem homeostazy glukozy, które polega na zmniejszeniu wrażliwości mięśni, wątroby, tkanki tłuszczowej oraz innych tkanek organizmu na insulinę, pomimo jej prawidłowego lub podwyższonego stężenia we krwi. Insulina jest niezwykle istotna dla procesów metabolizmu węglowodanów, białek oraz tłuszczów. Małe ilości insuliny są uwalniane do krwi po spożyciu posiłku (pomagają w transporcie glukozy do komórek, gdzie jest wykorzystywana, jako źródło energii). Natomiast, gdy komórki stają się stopniowo obojętne na insulinę, to reakcją organizmu człowieka jest wzmożona produkcja hormonu (insuliny). IO nie jest diagnozowane jako odrębna jednostka chorobowa, ale jako zaburzenie metaboliczne, które wchodzi w skład zespołu metabolicznego.
Jakie są przyczyny insulinooporności?
Przyczyny insulinooporności nie są jednoznaczne i wciąż nie do końca znane. Jedna z przyczyn, której można zapobiec to nieprawidłowe nawyki żywieniowe, takie jak np.:
- podjadanie między posiłkami prowadzące do nadwagi i otyłości (szczególnie brzusznej),
- spożywanie obfitych posiłków wysokowęglowodanowych,
- spożywanie zbyt dużych ilości słodyczy,
- spożywanie żywności typu fast food.
Duży wpływ na rozwój insulinooporności ma również brak aktywności fizycznej oraz stosowanie używek takich jak alkohol czy palenie papierosów. Pojawia się coraz więcej doniesień na temat genetycznego podłoża insulinooporności oraz dziedziczności IO, czynnikami sprzyjającymi rozwojowi insulinooporności są także: przewlekły stres i niedobór snu.
Jak objawia się insulinooporność?
Insulinooporność może dawać wiele różnych objawów. Do najczęściej obserwowanych zaliczają się:
- bóle głowy i stawów,
- częsta ochota na słodycze (zwłaszcza po posiłkach),
- częste infekcje,
- drżenie rąk,
- nadmierna senność,
- napady tzw. wilczego głodu,
- podwyższone stężenie glukozy we krwi,
- podwyższony poziom cholesterolu we krwi,
- trudności z utrzymaniem prawidłowej masy ciała,
- wzrost obwodu brzucha,
- zaburzenia koncentracji,
- zmęczenie.
Objawy te, ze względu na ich podobieństwo do symptomów innych zaburzeń, mogą zakłócać proces diagnostyczny i tym samym utrudniać rozpoznanie IO.
Insulinooporność a inne choroby
Insulinooporność występuje często razem z innymi jednostkami chorobowymi, m.in. z otyłością, zespołem policystycznych jajników (PCOS), chorobami tarczycy czy też nadciśnieniem tętniczym. Warto jednak zaznaczyć, że nie każda osoba z insulinoopornością ma nadwagę.
Na czym polega diagnostyka insulinooporności?
Diagnozowanie IR nie jest łatwe, ponieważ nie ma ustalonego standardu badań, jakie należałoby wykonać u osób, u których podejrzewa się o obniżoną wrażliwość na działanie insuliny. Do badań stosowanych w diagnostyce IO należą:
- doustny test obciążenia glukozą (test OGTT),
- pomiar stężenia glukozy i insuliny we krwi na czczo,
- pomiar stężenia hemoglobiny glikowanej (HbA1c).
Insulinooporność można ocenić również metodami opierającymi się na równoczesnym pomiarze stężenia glukozy i insuliny w surowicy krwi.
Jak leczy się insulinooporność?
Proces walki z insulinoopornością wymaga zmiany dotychczasowego stylu życia. Podstawą leczenia jest odpowiednio skomponowany jadłospis, regularna aktywność fizyczna, ograniczenie stresu i regularny sen. Osoby z insulinoopornością, u których występuje nadwaga lub otyłość, powinny stopniowo redukować masę ciała, istotne jest, aby zmiana stylu życia, a co jest z tym wiązane – żywienia, miała charakter trwały. Jeśli chodzi o farmakologiczne leczenie insulinooporności, najczęściej stosowanym lekiem u pacjentów z insulinoopornością są preparaty Metforminy. Ich działanie polega na uwrażliwianiu tkanek na wydzielaną insulinę.
Bibliografia
1. Gierach M, Gierach J, Junik R. Insulinooporność a choroby tarczycy. Endokrynologia Polska 2014; 65 (1): 70-76.22
2. Matulewicz N, Karczewska-Kupczewska M. Insulinooporność a przewlekła reakcja zapalna. Postepy HigMedDosw (online), 2016;70: 1245-1257.
3. Langwiński W, Trzeciak M, Skrzypski M. Cukrzyca typu 2 – przegląd aktualnego stanu wiedzy. Kosmos Problemy Nauk Biologicznych 2018; 3(320): 517–527.
4. Pluta W, Dudzińska W, Lubkowska A Insulin resistance: from the source
of development to clinical consequences. Department of Functional Diagnostics and Physical Medicine. Journal of Education, Health and Sport. 2020;10(7): 148-160.
5. Stolińska-Fiedorowicz H. Insulinooporność leczenie dietą Wydawnictwo Zwierciadło Sp. Z o. o. Warszawa 2018: 20-21.
6. Markowska M, Musiałowska D. Insulinooporność w polskiej kuchni, Łódź: Feeria Wydawnictwo; 2021: 12-13.
7. Koszowska A, Nowak J, Kulik-Kupka K, Zubelewicz-Szkodzińska B, Brończyk-Puzoń A. Wpływ insulinooporności na stężenie wybranych parametrów biochemicznych w grupie kobiet z zespołem policystycznych jajników. Forum Zaburzeń Metabolicznych 2018; 9(1): 45–51.
8. Pałczakowska S, Pawlik-Sobecka L, Koko I, Piwowar I. Ocena wartości parametrów profilu metabolicznego jako predyktorów wystąpienia insulinooporności u ludzi młodych. Przegląd Lekarski 2017; 74(12): 670-675.
9. Kevser Demir A, Şahin S, Uzun Kaya S et al. Prevalence of insulin resistance and identifying HOMA1-IR and HOMA2-IR indexes in the Middle Black Sea region of Turkey African Health Sciences 2020; 20(1): 277-286.
10. Wujkowska A, Sińska B. Is there a relationship between the intestinal microbiota and diabetes? Postęp mikrobiologii – Advencements of microbiology 2021; 60(3): 195–200.
